Tảo Spirulina phần 1: tặng vật độc đáo từ thiên nhiên

Tảo Spirulina đã được đưa vào phục vụ con người từ vài chục năm dưới nhiều thể dạng nhờ sự hài lòng của người tiêu dùng. Bằng chứng là hàng ngàn sản phẩm chứa tảo Spirulina đang có mặt trên khắp năm châu. Tảo Spirulina sở dĩ phổ biến đến thế là vì trong tảo li ti lại có gần 4.000 hoạt chất!

Thành phần của tảo Spirulina

Tảo Spirulina có cấu trúc tế bào hình ống kết dính theo chuỗi xoắn ốc, nên còn có tên gọi là tảo xoắn. Thực chất tên gọi Spirulina là tên gọi tổng quát của hơn 30 loại tảo khác nhau ít nhiều về cấu trúc và thành phần. Chủng loại phổ biến nhất thường được dùng trong kỹ nghệ thực phẩm, dược phẩm và mỹ phẩm là Spirulina platensis.

Nói chung, tảo Spirulina sở dĩ hữu ích cho sức khỏe con người là nhờ thành phần đa dạng hiếm thấy bao gồm:

• Chất đạm (protid): 55-70%
• Chất đường (glucid): 10-20%
• Chất béo (lipid): 7-15%
• Khoáng tố đại lượng và vi lượng: 5-10%
• Men sinh học loại kháng viêm và kháng oxy-hóa...
• Chất khoáng oxy hóa thuộc nhóm phytocyanin, sulfolipid, polysaccharide,...
• Sinh tố đủ loại

Tảo Spirulina nhờ đó được dùng trong thực phẩm của phi hành gia, để cứu đói khi gặp thiên tai vì chỉ cần không hơn 10g tảo mỗi ngày đã đủ để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể người trưởng thành. Nhờ kết quả của nhiều công trình nghiên cứu quy mô, tảo Spirulina từ lâu đã là nhân tố quan trọng trong phác đò dự phòng và điều trị phục hồi nhiều căn bệnh mãn tính.

Tảo Spirulina - món quà "thần dược" từ thiên nhiên

Bài toán dinh dưỡng

Vướng mắc then chốt trong chế độ dinh dưỡng hiện nay của con người là nếu sử dụng thực phẩm nguồn gốc động vật thì thường không thiếu chất đạm nhưng khó tránh tình trạng tăng mỡ máu. Ngược lại, hầu hết thực phẩm gốc thực vật, như rau quả thường dùng, tuy tránh được vấn đề với cholestorol nhưng thường thiếu chất đạm cơ bản (acid amin) cần thiết cho cấu trúc khỏe mạnh của tế báo. Để giải quyết vấn đề tiến thoái lưỡng nan này, tảo Spirulina chính là loại thực phẩm độc đáo. Nếu so sánh với thực phẩm thông dụng như thịt, cá, rau, quả, tảo Spirulina với lượng chất đạm thường không dưới 70% là nguồn chất đạm nhiều gấp 3 lần thịt bò (20-25%), hơn xa thịt gia cầm (22-30%), vượt xa sữa tươi (3-4%). Không chỉ có thế, chất đạm trong tảo Spirulina là tổng hợp của hơn 20 loại acid amin vừa dễ được dung nạp, vừa rất cần thiết cho nhiều chức năng, từ tổng hợp kháng thể của hệ miễn dịch nước qua hoạt động tư duy của não bộ cho đến tiến trình tân tạo huyết cầu của tủy xương.

Các sinh tố kháng ung thư

Thêm vào đó, tảo Spirulina còn là nguồn bổ sung các sinh tố thuộc loại nhóm kháng ung thư, như sinh tố A với hàm lượng cao hơn trong gan bò, sinh tố E nhiều hơn trong dầu thực vật, tiền sinh tốt A với tỷ lệ cao hơn trong rau quả. Khéo hơn nữa là sự hiện diện của tập thể sinh tố B như B1, B2, B6, B12, PP, acid folic... trong tảo Spirulina giúp cho các acid amin trong tảo được biến dưỡng một cách tối ưu.

Kiện toàn hệ miễn dịch

Chưa dừng lại ở đó, nhờ dồi dào về thành phần khoáng tố, như vôi, magnê, phốt-pho, kali, sắt, kẽm, selen, crôm, molybdan,... với hàm lượng cao hơn trong sữa tươi, Spirulina là hoạt chất sinh học với tác dụng đa dạng, vừa kiện toàn hoạt động của hệ miễn dịch, vừa ổn định biến dưỡng thông qua ảnh hưởng hài hòa trên trục thần kinh - nội tiết - biến dưỡng. Tảo Spirulina nhờ đó tác động trên nhiều chức năng, từ chống loãng xương bước qua ổn định biến dưỡng chất chất đường cho đến gia tốc tiến trình tổng hợp kháng thể. Thêm vào đó, thành phần chất béo loại có cấu trúc hữu ích, như chất béo 3-Omega, là cơ sở để tảo Spirulina tương tranh với chất mỡ trong thực phẩm có gốc động vật. Càng đủ tảo Spirulina, càng không thiếu 3-Omega. Càng thừa 3-Omega, càng khó tăng mỡ máu.

Không lạ gì nếu thầy thuốc xem trọng mục tiêu phòng bệnh hơn chữa bệnh đã từ lâu xếp tảo Spirulina vào nhóm dược liệu thiên nhiên với công năng kháng ung thư, chống xơ vữa mạch máu và phòng ngừa lão hóa.

Tảo Spirulina - biểu tượng của sự cân đối hài hòa

Trong y học thực nghiệm không có chỗ đứng cho quan điểm thiếu dẫn chứng khách quan. Nếu muốn thẩm định giá trị dinh dưỡng của một hoạt chất sinh học cần dựa vào một số tiêu chí như

Mức độ hấp thu

Nạp vào cho nhiều mà không lọt qua được màng ruột thì cũng như không. Thông thường món ăn càng chứa nhiều dưỡng chất, nhất là chất đạm, càng khó được hấp thu, thậm chí có thể gây khó tiêu nếu thực khách quá mạnh miệng. Điều đó hầu như không thể xảy ra với Spirulina do cấu trúc của vi tảo được bao kín với cellulose nên tảo vừa dễ được dung nạp, vừa nhờ đó giữ cho nhiều loại hoạt chất trong tảo, như sinh tố, khoáng tố, không bị phá hủy bởi dịch tiêu hóa, nhiệt độ, ánh sáng. Nhờ đó, tảo Spirulina là một trong những loại thực phẩm dành cho người bị tiểu đường lý tưởng.

Tiến độ bài tiết

Khác với một số hoạt chất có thể gây ngộ độc do tích lũy trong cơ thể, như với các loại sinh tố tan trong chất béo, tảo Spirulina nhờ chứa nhiều chất xơ nên lượng hoạt chất thừa trong tảo dễ được bài tiết qua đường tiêu hóa. Ngay cả trong trường hợp dùng tảo Spirulina với liều cao vẫn không làm mệt lá gan.

Hàm lượng chất đạm

Nếu so sánh với thực phẩm khác thuộc nhóm chứa nhiều chất đạm, lợi điểm của Spirulina chính là khả năng cung ứng lượng chất đạm tối đa, phần do không bị thất thoát trong khung ruột, phần vì tảo Spirulina chứa đạm dưới dạng các loại acid amin cơ bản.

Hàm lượng chất béo

Thông thường món ăn hễ nhiều đạm khó tránh đi kèm chất béo, như thịt động vật. Ngay cả thịt gia cầm cũng vướng nhược điểm này, thí dụ thịt gà tuy ít mỡ nhưng da gà lại là nguồn cholesterol. Nhược điểm này không có ở Spirulina vì thành phần phần chất béo trong tảo phần lớn là loại hữu ích cho cơ thể con người. Thêm vào đó, sự hiện diện của chất béo 3-Omega trong tảo là cơ sở để Spirulina triển khai tác dụng tương tranh với cholestorol trong các loại thực phẩm khác. Dùng tảo cùng lúc với thịt mỡ thì thịt được hấp thu nhưng mỡ theo ruột ra ngoài. Người có Spirulina trong chế độ dinh dưỡng nhờ đó vẫn ăn ngon mà không sợ tăng mỡ máu.

Hàm lượng chất đường

Tuy cũng chứa chất đường nhưng Spirulina không gây béo phì nhờ liều lượng cần dùng rất thấp, tối đa chỉ vài gam trong ngày. Bên cạnh đó, nhờ chất xơ trong thành phần nền chất đường trong tảo, ngay cả khi dùng ở liều thật cao, vẫn không lọt qua đường tiêu hóa đến độ gây bội tăng đường huyết.

Hàm lượng sinh tố

Điểm khéo của Spirulina không chỉ là sự hiện diện của nhiều sinh tố trong thành phần. Chính nhờ cơ chế xúc tác của tập thể sinh tố B như B1 (2,5-3,5mg), B2 (3,6-4mg), B3 (14-15mg), B5 (0,1-0.5mg), B6 (9,5-0,8mg) và B12 (70microgram), mà chất đạm trong tảo được biến dưỡng một cách tối ưu khiến tảo Spirulina không là gánh nặng cho các cơ quan giải độc như lá gan, trái thận. Đừng quên là cơ thể con người không thể tự tổng hợp sinh tố B12. Tảo Spirulina, với lượng sinh tốt B12 tương đối cao, nhất là nếu được dùng sau bữa ăn có cải chua, là phương tiện đơn giản để cơ thể không thiếu sinh tố B12 cần thiết cho chức năng tạo huyết cầu của tủy xương. Thêm vào đó, mặt mạnh của Spirulina là khả năng chống lão hóa và phòng ngừa ưng thư nhờ hàm lượng tiền sinh tố A (betacaroten: 170 - 280mg) cao gấp 20 lần cà rốt) và sinh tố E không dưới 1,5mg/100g tảo.

Hàm lượng khoáng tố

Nếu được nuôi trồng đúng cách trong môi trường sinh thái và bằng phương tiện sinh học, ưu điểm nổi bật của tảo chính là thành phần phong phú về khoáng chất bao gồm 900mg Na, 400-700mg Ca, 400-800mg Mg, 400-700mg K, 50-100mg Fe (gấp 20-50 lần trong thịt), 100-300microgram Se, 1,8-3mg Zn..., trong khi lượng Iod lại thấp nên ngay cả người có bệnh tuyến giáp cũng có thể yên tâm dùng tảo Spirulina.

Bài viết nằm trong series Kiến thức về Spirulina